Open Journal Systems

ANALISIS KITAB RUJUKAN HADIS YANG DIGUNAKAN DALAM KITAB TA’LIM AL-MUTA’ALLIM OLEH SHAYKH AL-ZARNUJI

Arwansyah bin Kirin, Muhammad Masruri, Faisal bin Husen Ismail, Siti Marpuah

Abstract

Kitab Ta’lim al-Muta’alim yang dikarang oleh shaykh al-Zarnuji merupakan kitab klasik yang berisikan adab atau etika belajar dan mengajar antara guru dengan murid. Kitab ini cukup terkenal di Nusantara khususnya Indonesia, karena ia banyak dipelejari bahkan dijadikan rujukan di pondok-pondok pesantren sama ada yang klasik mahupun moden hingga ke hari ini. Hadis-hadis yang terdapat dalam kitab ini dirujuk dari pelbagai kitab sumber hadis. Namun sumber rujukan bagi kitab Ta’lim al-Muta’allim belum diterokai secara sistematik. Justeru kajian ini menerokai serta menganalisis sumber rujukan yang terdapat dalam kitab tersebut. Metodologi kajian ini adalah kualitatif melalui kaedah kepustakaan dan reka bentuk analisis kandungan kitab Ta’lim al-Muta’allim. Berdasarkan analisis yang dilakukan terhadap 40 hadis dan 108 riwayat, didapati 23 kitab yang diguna pakai oleh Shaykh al-Zarnuji dalam karyanya Ta’lim al-Muta’allim mulai dari kitab-kitab yang berisikan hadis-hadis Sahih sampailah kitab yang mengandungi hadis Da’if dan Mawdu’. Oleh itu, analisis tematik ini amat penting dilakukan agar dapat dikenal pasti kitab sumber hadis yang digunakan oleh Shaykh al-Zarnuji dalam karyanya Ta’lim al-Muta’allim.

[Analysis of Hadith References Used in The Book Ta'lim Al-Muta'allim by Shaykh al-Zarnuji. The book of Ta'lim al-Muta'allim written by shaykh al-Zarnuji is a classic book which contains manners or ethics of learning and teaching between the teachers and students. This book is well-known in the archipelago, especially in Indonesia since it has been studied a lot and has even been used as a reference in Islamic boarding schools as well as classical and modern ones nowadays. The hadiths contained in this book are referred from various sources of hadith. However, the source of reference for the book of Ta'lim al-Muta'allim has not been recorded systematically. In fact, this study explores and analyzes the reference sources contained in the book. The methodology of this study is qualitative through literary principles and design forms of analysis of the content of the book Ta'lim al-Muta'allim. Based on the analysis carried out on 40 hadiths and 108 narrations, it was found that 23 books used by Shaykh al-Zarnuji in his Ta'lim al-Muta'allim started from books containing Sahih hadiths until the book containing the hadiths of Da ' if and Mawdu '. Therefore, this thematic analysis is very important to ensure that the source book of the hadiths used by Shaykh al-Zarnuji can be identified in his work Ta'lim al-Muta'allim.]

Keywords


Analysis; Hadith Reference Sources; Ta'lim al-Muta'allim; Shaykh al-Zarnuji

References


Nata, A. (2003). Pemikiran Para Tokoh Pendidikan Islam. Jakarta: Raja Grafindo Persada.

Asfahani, A. b. A. A. N. al-. (1967). Hilyah al-Awliya’ wa Tabaqat al-Asfiya’. Bayrut: Dar al-Kutub al-Ilmiyyah.

Mukhtar, A. (1955). Ta’lim wa Muta’allim Tariq al-Ta’allum Dalam Lecture. Cirebon: LKPPI.

Ahwani, A. F. al-. (1955). Tarbiyah Fi al-Islam Fi Ra'yi al-Qabis. Misr: Dar al-Babi al-Halabi.

Hasjmy, A. (1978). Sejarah Kebudayaan Islam. Jakarta: Bulan Bintang.

Hashim, A. U. (1979). Sunnah Nabawiyah wa Ulumuha. Mesir: Maktabah Gharib.

Yaqub, A. M. (1991). Imam Bukhari Dan Metodologi Kritik Hadis. Jakarta: Pustaka Firdaus.

Bayhaqi, A. B. A. ibn al-H. al-. (1993). al-Sunan al-Saghir. Bayrut: Dar al- Fikr.

Bayhaqi, A. B. A. ibn al-H. al-. (2003). Shu’ab al-Iman. Riyad: Maktabah al-Rusyd.

Darimi, A. ibn A ibn F al-. (n.d.). Sunan al-Darimi. Bayrut: Dar al-Fikr.

Daylami, S. ibn S. ibn S. al-. (1987). Kitab Firdaus al-Akhbar bi Ma’thur al-Khitab al-Mukharrij ala Kitab al-Shihab. Bayrut: Dar al-Kitab al-Arabi.

Dhahabi, M. ibn A. ibn U. al-. (1997). Siyar A’lam al-Nubala’. Bayrut: Mu’assasah al-Risalah.

Dhahabi, M. ibn A. ibn U. al-. (n.d.). al-Mu’in Fi Tabaqat al-Muhaddithin. n.p.: Dar al-Sahwat.

Khalifah, H. (1360/1941). Kashf al-Zunun. Tehran: al-Matba’ah al-Islamiyah.

Nasution, H. (1992). Ensiklopedia Islam Indonesia. Jakarta: Djambatan.

Ibn Abi Shaibah, A. ibn M. ibn Q. ibn A. S. (1409). Mushannaf Ibnu Shaibah. Bayrut: Dar al-Fikr.

Asqalani, I. H. al-. (1995). Tahdhib al-Tahdhib. Bayrut: Dar al-Fikr.

Ibn Hibban, M. ibn H. (n.d.). Sahih Ibn Hibban. Bayrut: Muassasah al-Risalah.

Ibn al-Salah. U. ibn A. ibn U. (1972).’Ulum al-Hadith, Madinah: Maktabah Ilmiyah.

Jurjani, H. ibn Y. al-. (n.d.). Tarikh Jurjan. Bayrut: Dar al-Kutub al-Ilmiyah.

Baghdadi, A. B. A. ibn A. K. al-. (n.d.). Jami’ Li Akhlak al-Rawi wa Adab al-Sami’. Riyad: Maktabah al-Maarif.

Baghdadi, A. B. A. ibn A. K. al-. (2001). Tarikh al-Baghdad. Bayrut: Dar al-Gharb al-Islami.

Usman, M. (2006). Anotasi Kitab-Kitab Hadis. Jakarta.

Tahhan, M. al-. (1399). Taysir Mustalah al-Hadith. Bayrut: Dar al-Quran al-Karim.

Tahhan, M. al-. (1983). Usul Takhrij wa Dirasat al-Asanid. Riyad: Maktabah al-Rusyd.

Khan, M. A. (1986). Sumbangan Umat Islam Terhadap Ilmu Pengetahuan dan Kebudayaan. Bandung: Rosdakarya.

Ahmad, M. A. (1986). Ta’lim wa Muta’allim Tariq al-Ta’allum. Mesir: University Cairo.

Abu Zahrah, M. (1984). al-Hadithu wa al-Muhaddithun. Bayrut: Dar al-Kitab al-‘Arabi.

Abu Zahwu, M. (1378). Hadith wa Muhaddithun. Kairo: Dar al-Fikr al-‘Arabi.

Khatib, Muhammad al-Ajjaj al-. 1971. Sunnah Qabla al-Tadwin. Bayrut: Dar al-Fikr.

Khatib, M. A. al-. (1989). Usul al-Hadith ‘Ulumuhu Wa Mustalahuhu. Bayrut: Dar al- Fikr.

Siddiqi, M. H. al-. (2001). Sejarah Pengantar Ilmu Hadith. Semarang: Pustaka Rizki Putra.

Azami, M. M. (1413H/1992). Studies In Hadith Methodology And Literature, Indianapolis. Indiana: Amrican Trust Publications.

Azami, M. M. (1992). Muqaddimah Sahih ibn Khuzaimah. Bayrut: Maktabah al-Islami.

Azami, M. M. (1994). Studies In Early Hadith Literature, Terj: Mustafa Ya’qub, Hadis Nabawi dan Sejarah Kodifikasinya. Jakarta: Pustaka Firdaus.

Abu Syuhbah, M. M. (1969). Kutub al-Sittah. Kairo: Majmu‟ al-Buhuth al-Islamiyyah.

Abu Syuhbah, M. M. (n.d.). Fi Rihab as-Sunnah al-Kitab al-Shahih as-Sittah. Kairo: al-Buhuth al-Islamiyah.

Abu Syuhbah, M. M. (1998). Ta’rif bi Kutub al-Hadith al-Sittah. Kairo: Maktabah al-Ilmu.

Siddiqi, M. Z. (1996). “Hadith – A Subject of Keen Interest” dalam P.K. Koya (ed.), Hadith and Sunnah: Ideals and Realities. Kuala Lumpur: Islamic Book Trust.

Siba’i, M. al-. (n.d.). Sunnah wa Makanatuha fi al-Tasri’ al- Islami. Bayrut: Dar al-Fikr.

Nawawi, Y. ibn S. ibn M. al-. (n.d.). Taqrib li al-Nawawi Fann Usul al-Hadith. Kairo: Abd al-Rahman Muhammad.

Nawawi, Y. ibn S. ibn M. al-. (1924). Shahih Muslim. al-Qahirah: Maktabah al-Misriyah.

Yuslem, N. (2011). Kitab Induk Hadis. Jakarta: Hijri Pustaka Utama.

Itr, N. al-. (1994). Ulum al-Hadis, Terj. Mujiyo. Bandung: Remaja Rosda Karya.

Plessner. (1913). al-Zarnuji Dalam The Encyclopedia of Islam, Ed. IV. Leiden: E.J.Briil.

Quda’i, M. ibn S. al-. (1985). Musnad al-Shihab. Bayrut: Mu’assasah al-Risalah.

Qurasyi. 1995. al-Jawahiru al-Mudi’ah.

Wahid, R. A. (2011). Studi Ilmu Hadis. Bandung: Cita Pustaka Media Perintis.

Salih, S. al-. (1998). Ulum al-Hadith wa Mustalahuhu, Bayrut: Dar Ilmi lil al-Malayin.

Suryadi. (2009). Mu’jam al-Saghir al-Tabarani Dalam Studi Kitab Hadis. Yogyakarta: Teras Pres.

Suyuti, A. ibn A. B. ibn M. J. Al-. (1382). Tadrib al-Rawi. Madinah: Maktabah al-Ilmiyyah.

Suyuti, A. ibn A. B. ibn M. J. Al-. (n.d.). Tadrib al-Rawi. Kairo: Dar al-Kutub al-Hadithah.

Suyuti, A. ibn A. B. ibn M. J. Al-. (1403). Tabaqat al-Huffaz. Bayrut: Dar al-Kutub al-Ilmiyah.

Tabarani, S. ibn A. al-. (1987). KItab al-Du’a. Bayrut: Dar al-Basha’ir al-Islamiyah.

Zahrani, M. ibn M. Al-. (2011). Ensiklopedia Kitab-Kitab Rujukan Hadith (Edisi Indonesia). Jakarta: Darul Haq.

Zahrani, M. ibn M. Al-. (n.d.). Tadwin al-Sunnah al-Nabawiyyah: Nash’atuhu wa Tatawwuruhu. Riyad: Dar al-‘Ilmiyyah.

Nur, Z. U. A. (1997). Ibn Adi wa Manhajuhu Fi Kitab al-Kamil Fi Du’afa’ al-Rijal. Riyad: Maktabah al-Rusyd.


Full Text: PDF

DOI: 10.21043/riwayah.v7i1.10735

How To Cite This :

Refbacks

  • There are currently no refbacks.